ชนิดพันธุ์ของพะยูน พะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยอยู่ในทะเล จัดอยู่ใน Order Sirenia มีอยู่ด้วยกัน 2 ครอบครัว (Family) คือ Dugongidae และ Trichechidae แยกเป็น 2 สกุล (Genus) คือสกุล Dugong และสกุล Trichechus เหลืออยู่ 4 ชนิด (Species) ดังนี้
1 ครอบครัว Dugongidae พะยูนวงศ์นี้มีหางที่เรียกว่า Fluke ลักษณะหางเป็นแฉกคล้ายหางโลมาจัดจำแนกเป็น 2 สกุล
1.1 Hydrodamalis ในสกุลนี้มีชนิดเดียวคือ Hydrodamalis gigas หรือวัวสเตลเลอร์ (Steller’sea cow) มีขนาดลำตัวยาว 7.5 เมตร นำหนักมากถึง 5 ตัน กินสาหร่าย (kelps) เป็นอาหาร แต่ได้สูญพันธุ์ไปแล้วเมื่อปี 2311 จากฝีมือการล่าของมนุษย์ (Nishiwaki and Marsh, 1985)
1.2 Dugong ในสกุลนี้มีชนิดเดียว คือ Dugong dugon (Muller, 1776) ลำตัวมีสีเทาอมชมพู มีขนประปรายตามลำตัว ยาว 3 เมตร และหนัก 200-300 กิโลกรัม กินหญ้าทะเลเป็นอาหาร ว่ายน้ำเชื่องช้า อาจอยู่ตัวเดียวแรืออาจอยู่รวมเป็นฝูง (Nishiwaki and Marsh, 1985)
วงศ์ Dugongidae พะยูนวงศ์นี้มีหางที่เรียกว่า Fluke ลักษณะหางเป็นแฉกคล้ายหางโลมาจัดจำแนกเป็น 2 สกุล
Hydrodamalis gigas หรือวัวสเตลเลอร์ (Steller’sea cow) สูญพันธุ์แล้ว
2. ครอบครัว Trichechidae พะยูนในวงศ์นี้มีหางกลม หรือที่เรียกว่า “มานาตี” (Manatee) มีสกุลเดียวคือ Trichechus ซึ่งแยกออกเป็น 3 ชนิดด้วยกัน (Jefferson et al.,1993) คือ
2.1 Trichechus manatus (Linnaeus, 1758) (west Indian Manatee) มี 2 สายพันธุ์ (Subspecies) คือ T.m. manatus Linnaeus และ T.m. latirostris (Harlan) ลำตัวไม่มีขน มีสีเทาน้ำตาล ปลายครีบ มีเล็บ 3-4 เล็บ ลำตัวยาว 3.5-3.9 เมตร น้ำหนักมากถึง 1,590 กิโลกรัม อาหารของพะยูนได้แก่ พืชน้ำ หญ้าทะเล และสาหร่าย เคลื่อนที่ช้า อาจอยู่ตัวคนเดียวหรืออาจอยู่รวมเป็นฝูง มีรายงานพบฝูงหนึ่งมี 6 ตัว มีอายุยืนมากกว่า 28 ปี ระยะตั้งทองนานถึง 12 เดือน ลูกแรกเกิดมีความยาว 1.2 เมตร หนัก 30 กิโลกรัม
2.2 Trichechus inunguis (Natterer, 1883) (Amazonian Manatee) ในมานาตีทั้งสามชนิดนี้มีขนาดเล็กที่สุดและรูปร่างเพรียวกว่า ลำตัวมีสีเทาเข้ม และมีแถบชมพูอ่อนที่ท้อง ปลายครีบไม่มีเล็บ ลำตัวยาว 3 เมตร หนัก 450 กิโลกรัม ยังไม่ทราบระยะเวลาตั้งท้อง คาดว่าคล้ายกับมานาตีตะวันตก มีอายุยืนกว่า 30 ปี กินพืชน้ำ เป็นอาหาร ลูกแรกเกิดยาว 0.9 เมตร หนัก 10-15 กิโลกรัม
2.3 Trichechus Senegalensis (Link, 1975) (West African Manatee) อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเลน้ำกร่อยและน้ำจืด ในประเทศเซเนกัล-ประเทศแองโกลาซึ่งอยู่ด้านตะวันตกของทวีปอาฟริกาลำตัวมีสีน้ำตาลเทายาว 34 เมตร หนัก 750 กิโลกรัม กินพืชน้ำ หรือพืชที่อยู่ในเขตป่าไม้ชายเลนเป็นอาหาร ส่วนใหญ่อยู่ตัวเดียวแต่บางครั้งก็อาจพบเป็นฝูงมากถึง 15 ตัว ลูกแรกเกิดมีความยาวประมาณ 1 เมตร
วงศ์ Trichechidae พะยูนในวงศ์นี้มีหางกลม หรือที่เรียกว่า “มานาตี” (Manatee) มีสกุลเดียวคือ Trichechus ซึ่งแยกออกเป็น 3 ชนิดด้วยกัน (Jefferson et al.,1993) คือ
Trichechus manatus Linnaeus, 1758 (west Indian Manatee) (Eschscholtz, 1829)
Trichechus inunguis Natterer, 1883 (Amazonian Manatee)
Trichechus senegalensis Link, 1795 (West African Manatee)
ที่มา : สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเล
Dugong dugon Muller, 1776
